PROJECT KASTEELDOMEINEN

In augustus 2007 heeft het Stimuleringsfonds voor de Architectuur mede mogelijk gemaakt dat het kennisproject '' Kasteeldomeinen Limburg'' kon beginnen. Inmiddels heeft dit geresulteerd in twee waardevolle publicaties:
   Kasteel en Landschap in Limburg
   Limburgse kasteellandschappen in verandering
Beide publicaties zijn te bestellen bij onze stichting.

Dit project is gebaseerd op de wens om een themastudie uit te voeren ter vergroting van het inzicht in de cultuurhistorische context van kastelen, of anders geformuleerd de cultuurhistorische samenhang tussen kastelen en hun omringende cultuurlandschap in de provincie Limburg.

Tot aan het verschijnen van de beleidsnota Modernisering van de Monumentenzorg eind 2009 kenmerkte zich het rijks- en provinciale erfgoedbeleid door een focus op een relatief klein aantal beschermde historische buitenplaatsen. Daarbij gaat het om kastelen waarbij er sprake is van een waardevolle, tenminste nog op hoofdlijnen aanwezige historische tuinaanleg uit de periode voor 1850. Inmiddels is er, als gevolg van de Modernisering van de Monumentenzorg, sprake van een integrale opname van cultuurhistorische waarden in het stelsel van de ruimtelijke ordening.

Onze Stichting vindt het daarom van groot belang het inzicht te bevorderen dat een kasteeldomein niet uitsluitend bestaat uit het gebouw met een bijbehorende (sier)tuin. Kastelen ontwikkelden zich op de voor hun functie meest geschikte landschappelijke locaties en kernmerkten zich door de inrichting van (utilitaire) gronden ten behoeve van de economische exploitatie van een kasteeldomein. Dergelijke activiteiten hebben een bepalende invloed gehad op de inrichting van een kasteeldomein en de huidige landschappelijke kwaliteit ter plaatse. Vaak heeft een kasteeldomein ook invloed gehad op de ruimtelijke ontwikkeling van een nabije nederzettingsstructuur.

Per kasteellocatie, zoals opgenomen in onze publicatie ''Kastelen in Limburg. Burchten en Landhuizen (1000-1800)" uit 2005, zijn feitelijk de gegevens van de Tranchotkaart (ca. 1800) en de actuele topografische kaart met elkaar vergeleken, de relevante overlappende 'domeinelementen' op kaart gezet. Voor aanvullende informaties zijn topografische kaarten uit de tussenliggende periode gebruikt. Essentieel bij dit alles was het identificeren van de 'kasteelbiotoop': het wezen van de plek en het zichtbaar maken van de historische continuïteit c.q discontinuïteit van de huidige kasteeldomeinen.

In het menu ''Kastelen" van deze site treft u bij elke kasteellocatie een tabblad aan waarop de gemaakte kaartbeelden te vinden zijn én waarbij een karakteristiek van de ruimtelijk context van het betreffende kasteel is geformuleerd. Wij willen met deze gegevens bevorderen dat de historische kwaliteiten van het cultuurlandschap een inspiratiebron zijn bij het realiseren van nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. 

Op 20 juni 2013 is bij Uitgeverij Matrijs in Utrecht onze boekuitgave "Kasteel en Landschap in Limburg" verschenen. Dit boek laat op een bijzondere manier de relatie tussen de Limburgse kastelen en hun omgeving zien. Waar vroeger kasteel en landschap verbonden waren, zijn deze gebieden nu vaak versnipperd geraakt door groeiende dorpen en de aanleg van sporen en snelwegen. Toch zijn ook nu nog in het landschap en op de kaart elementen te herkennen die vroeger bij het kasteel hoorden. Aan de hand van betrouwbare kaartbeelden vanaf 1805 bekijken de auteurs hoe het landschap is veranderd en wat er nog terug te vinden is van elementen die onderdeel waren van het kasteellandschap. De rijk geïllustreerde publicatie geeft op toegankelijke wijze inzicht in de waardevolle cultuurlandschappen die in samenhang met de daarin aanwezige kastelen in Limburg zijn ontstaan.

Op 7 september 2018 is bij Uitgeverij Matrijs in Utrecht de jongste boekuitgave van onze Stichting Limburgse Kastelen verschenen, getiteld "Limburgse Kasteellandschappen in verandering". 

"Limburgse Kasteellandschappen in verandering" laat op een bijzondere manier de relatie tussen de Limburgse kastelen en hun omgeving zien. De rijk geïllustreerde publicatie geeft op toegankelijke wijze inzicht in het Limburgse cultuurlandschap waarin veel kastelen zijn gebouwd en de ingrijpende veranderingen die in de loop van de tijd hebben plaatsgevonden.

De opkomst van de industrie in de negentiende en twintigste eeuw had grote invloed op de kasteellandschappen. Bij de aanleg van kolenmijnen, spoorwegen, fabrieksterreinen, kanalen en autowegen werden veel kasteelterreinen doorsneden. De kastelen zelf bleven vaak bewaard, maar het omringende grondgebied brokkelde stukje bij beetje af. Daardoor zijn de kastelen soms verworden tot eilanden ingeklemd tussen spoor- en snelwegen. Aan de hand van prachtige kaarten en foto’s worden in het boek de ontwikkelingen in het landschap getoond en wordt de eenheid tussen kasteel en omgeving weer herkenbaar.

"Limburgse kasteellandschappen in verandering" is een inspiratiebron voor iedereen die het cultureel erfgoed van Limburg een warm hart toedraagt. Tevens is het boek interessant voor overheden en kasteeleigenaren die kasteeldomeinen willen (her)bestemmen, inrichten en beheren vanuit een cultuurhistorische context.

Het boek is te bestellen via onze mail info@limburgsekastelen.nl 

Wie nu voor € 25,- per jaar donateur wordt van Stichting Limburgse Kastelen ontvangt het boek (met een winkelwaarde van € 19,95) helemaal gratis. Nieuwe donateurs en begunstigers kunnen deze uitgave gratis in bezit krijgen.
Donateurs ondersteunen onze stichting door een jaarlijkse bijdrage van tenminste € 25,-, begunstigers door een eenmalige bijdrage van minimaal € 450,-. Als blijk van waardering voor uw aanmelding ontvangt u 'Kasteel en landschap in Limburg' (zolang de voorraad strekt) gratis. U levert dan een wezenlijke bijdrage aan het behoud van de Limburgse kastelen en daarmee aan het behoud van een belangrijk deel van ons erfgoed.
De bijdrage van uw keuze kunt u overmaken op banknummer IBAN NL92 INGB 0001 6671 52 (BIC: INGNL2A) t.n.v. Stichting Limburgse Kastelen te Roermond, onder vermelding van uw naam, adres, postcode en woonplaats.
U krijgt dit boek dan thuisgestuurd (zolang de voorraad strekt).